Ασφάλεια αυτοκινήτου: Τι συμβαίνει αν το ατύχημα προκληθεί από ανήλικο οδηγό

Ένα από τα πιο περίπλοκα και ευαίσθητα ζητήματα στην ασφάλεια αυτοκινήτου είναι τα τροχαία που προκαλούνται από ανήλικους οδηγούς. Αν και ο νόμος απαγορεύει ρητά την οδήγηση χωρίς άδεια, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου ανήλικοι — συνήθως έφηβοι 15-17 ετών — παίρνουν το αυτοκίνητο των γονιών τους «για μια βόλτα» και προκαλούν ατύχημα. Το ερώτημα που προκύπτει είναι: τι συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις; ποιος αποζημιώνει;

Η απάντηση εξαρτάται από το είδος της ασφάλειας, την ευθύνη του κατόχου και τη στάση της ασφαλιστικής εταιρείας. Παρακάτω εξηγούμε αναλυτικά τι προβλέπει ο νόμος, πότε καλύπτεται η ζημιά και πότε όχι, καθώς και τι μπορείς να κάνεις για να προστατευτείς νομικά και οικονομικά.

Ο νόμος για την οδήγηση από ανήλικους

Σύμφωνα με τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ), οδήγηση χωρίς άδεια αποτελεί ποινικό αδίκημα. Ο ανήλικος οδηγός θεωρείται «μη νόμιμος οδηγός» και επομένως, δεν έχει δικαίωμα οδήγησης οποιουδήποτε οχήματος, ακόμα κι αν έχει προσωρινή άδεια ή μαθαίνει σε ιδιωτικό χώρο.

Αν ένας ανήλικος προκαλέσει τροχαίο, τότε ενεργοποιείται μια πολύ συγκεκριμένη διαδικασία ευθυνών:
– Ο ίδιος θεωρείται υπαίτιος για το ατύχημα.
– Οι γονείς ή κηδεμόνες του θεωρούνται αστικά υπεύθυνοι.
– Η ασφαλιστική εταιρεία μπορεί να αποζημιώσει τους τρίτους, αλλά έχει το δικαίωμα να στραφεί κατά των γονιών (αναγωγή).

Δες σχετικά και το άρθρο ατύχημα με εταιρικό όχημα – ποιος ευθύνεται και ποιος αποζημιώνεται, καθώς οι αρχές της ευθύνης είναι παρόμοιες.

Καλύπτει η ασφάλεια ατύχημα από ανήλικο;

Η απάντηση είναι: μόνο εν μέρει. Αν ο ανήλικος οδηγεί όχημα ασφαλισμένο, η ασφαλιστική υποχρεούται να αποζημιώσει τους τρίτους που υπέστησαν ζημιές, προκειμένου να προστατευθούν τα δικαιώματα των θυμάτων. Ωστόσο, δεν καλύπτει τον ίδιο τον οδηγό ή το όχημα και στη συνέχεια έχει δικαίωμα να στραφεί εναντίον του νόμιμου κατόχου.

Αυτό σημαίνει ότι αν ο γιος ή η κόρη σου προκαλέσει ατύχημα χωρίς δίπλωμα, η ασφαλιστική μπορεί να πληρώσει τη ζημιά του άλλου οδηγού, αλλά στη συνέχεια να ζητήσει από εσένα τα χρήματα πίσω.

Το φαινόμενο αυτό καλύπτεται από την αρχή της αναγωγής, δηλαδή το δικαίωμα της ασφαλιστικής να διεκδικήσει τα χρήματα από τον υπαίτιο ή τον υπεύθυνο κηδεμόνα.

Πότε αποζημιώνεται ο τρίτος

Ο τρίτος (δηλαδή ο άλλος οδηγός ή ο παθών) αποζημιώνεται κανονικά, εφόσον το όχημα που προκάλεσε το ατύχημα είναι ασφαλισμένο. Η ασφάλεια αυτοκινήτου έχει ως κύριο στόχο να προστατεύει τα θύματα, όχι απαραίτητα τον υπαίτιο.

Η αποζημίωση περιλαμβάνει:

• Υλικές ζημιές στο όχημα ή στην περιουσία του τρίτου.
• Σωματικές βλάβες ή τραυματισμούς.
• Ιατρικά έξοδα και ενδεχομένως ψυχική οδύνη.

Η ασφαλιστική, αφού καλύψει τα ποσά που οφείλει στους τρίτους, μπορεί να ασκήσει δικαίωμα αναγωγής προς τον νόμιμο ιδιοκτήτη ή τους γονείς του ανήλικου. Δες επίσης το άρθρο πότε μπορεί η ασφαλιστική να αρνηθεί αποζημίωση για περισσότερες λεπτομέρειες.

Τι γίνεται με το ίδιο το αυτοκίνητο

Αν έχεις μικτή ασφάλεια, μπορεί να θεωρείς ότι είσαι καλυμμένος για κάθε ζημιά, όμως σε αυτή την περίπτωση η αποζημίωση δεν ισχύει. Όταν το ατύχημα προκληθεί από μη εξουσιοδοτημένο ή ανήλικο οδηγό, οι όροι του συμβολαίου καταργούνται αυτόματα και η ασφαλιστική δεν υποχρεούται να καλύψει το κόστος επισκευής του δικού σου οχήματος.

Η ζημιά αντιμετωπίζεται σαν να μην υπήρχε καθόλου ασφαλιστήριο, καθώς πρόκειται για παράνομη χρήση του οχήματος. Ο κάτοχος φέρει την πλήρη ευθύνη για την παράνομη παραχώρηση.

Ευθύνες γονέων και κατόχου

Ο νόμος θεωρεί τους γονείς ή κηδεμόνες υπεύθυνους για τις πράξεις των ανηλίκων. Αν ένας ανήλικος προκαλέσει τροχαίο με το αυτοκίνητο του πατέρα του, τότε ο πατέρας θεωρείται υπεύθυνος, καθώς επέτρεψε (ή δεν εμπόδισε) τη χρήση του οχήματος.

Αυτό σημαίνει ότι η ασφαλιστική μπορεί να στραφεί εναντίον του κατόχου και να ζητήσει επιστροφή της αποζημίωσης που κατέβαλε στους τρίτους. Το ποσό μπορεί να φτάσει σε χιλιάδες ευρώ, ανάλογα με το μέγεθος των ζημιών ή των τραυματισμών.

Αν η ασφαλιστική αποδείξει ότι ο ιδιοκτήτης γνώριζε ή αδιαφόρησε, τότε υπάρχει και ποινική διάσταση στο θέμα. Σε σοβαρά περιστατικά, ο κάτοχος του οχήματος μπορεί να διωχθεί για αμέλεια ή συνενοχή.

Τι ισχύει αν το όχημα είναι ανασφάλιστο

Αν το αυτοκίνητο που οδηγούσε ο ανήλικος δεν είχε καν ασφάλεια, τότε οι αποζημιώσεις προς τους τρίτους καλύπτονται από το Επικουρικό Κεφάλαιο. Ωστόσο, το Επικουρικό στη συνέχεια στρέφεται νομικά εναντίον του κατόχου και ζητά πίσω όλα τα ποσά που κατέβαλε. Οι συνέπειες είναι ιδιαίτερα σοβαρές και περιλαμβάνουν πρόστιμα, αφαίρεση πινακίδων και πιθανές ποινικές διώξεις.

Πώς να προστατευτείς

Αν είσαι γονιός ή κάτοχος οχήματος, μπορείς να προλάβεις δυσάρεστες καταστάσεις με μερικές απλές κινήσεις:

• Ποτέ μην αφήνεις τα κλειδιά του αυτοκινήτου σε σημείο προσβάσιμο σε παιδιά ή εφήβους.
• Απενεργοποίησε την εκκίνηση με keyless entry αν δεν είσαι παρών.
• Ενημέρωσε την ασφαλιστική σου αν άλλος ενήλικος οδηγεί περιστασιακά το όχημα (π.χ. σύζυγος ή φίλος).
• Διάβασε προσεκτικά τους όρους για “οδήγηση από μη εξουσιοδοτημένο οδηγό”.

Επιπλέον, αν θέλεις να επιτρέψεις στο παιδί σου να μάθει οδήγηση, κάνε το μόνο σε ιδιωτικό, κλειστό χώρο με την επίβλεψη εκπαιδευτή ή ενηλίκου. Οποιαδήποτε οδήγηση σε δημόσιο δρόμο χωρίς άδεια είναι ποινικά κολάσιμη και ακυρώνει κάθε ασφαλιστική κάλυψη.

Τι γίνεται με το ποινικό σκέλος

Ο ανήλικος οδηγός αντιμετωπίζει κατηγορίες για παράνομη οδήγηση και πρόκληση ατυχήματος. Συνήθως, η υπόθεση εξετάζεται από το Δικαστήριο Ανηλίκων. Οι γονείς μπορεί να κατηγορηθούν για παραμέληση εποπτείας ανηλίκου, ενώ η ασφαλιστική δεν έχει υποχρέωση να τους υπερασπιστεί νομικά, εκτός ακόμα και αν υπάρχει ρητή κάλυψη νομικής προστασίας.

Παράδειγμα στην πράξη

Ένας 16χρονος πήρε το αυτοκίνητο του πατέρα του χωρίς άδεια και προκάλεσε σύγκρουση με δύο άλλα οχήματα. Η ασφαλιστική αποζημίωσε πλήρως τους τρίτους με 12.000€, αλλά στη συνέχεια άσκησε αγωγή κατά του πατέρα, ζητώντας το ποσό πίσω. Ο πατέρας υποχρεώθηκε δικαστικά να το επιστρέψει, καθώς θεωρήθηκε υπεύθυνος για την παραχώρηση του οχήματος.

Η υπόθεση αυτή δείχνει γιατί η πρόληψη είναι η μόνη ασφαλής λύση. Κανένα ασφαλιστήριο δεν μπορεί να σε καλύψει πλήρως όταν παραβιάζονται οι βασικοί όροι του νόμου.

Συμπέρασμα

Αν το ατύχημα προκληθεί από ανήλικο οδηγό, η ασφαλιστική εταιρεία καλύπτει μεν τους τρίτους για να προστατεύσει τα θύματα, αλλά μπορεί να στραφεί εναντίον του κατόχου του οχήματος για να διεκδικήσει τα χρήματα. Ο ιδιοκτήτης φέρει πλήρη ευθύνη για την παραχώρηση του αυτοκινήτου και κινδυνεύει με σοβαρές οικονομικές και ποινικές συνέπειες.

Η λύση είναι μία: ενημέρωση, υπευθυνότητα και πρόληψη. Φρόντισε να γνωρίζεις τους όρους του συμβολαίου σου και ποτέ μην επιτρέπεις την οδήγηση σε άτομο χωρίς άδεια, ακόμα κι αν πρόκειται για το παιδί σου.