Τι θεωρείται “βαριά αμέλεια” σε τροχαίο – και πώς επηρεάζει την αποζημίωση

Η βαριά αμέλεια είναι ένας από τους πιο συζητημένους και παρεξηγημένους όρους στην ασφάλεια αυτοκινήτου. Πολλοί οδηγοί πιστεύουν ότι, εφόσον έχουν ενεργό ασφαλιστήριο, η ασφαλιστική θα αποζημιώσει κάθε ζημιά. Ωστόσο, αν αποδειχθεί ότι το ατύχημα προκλήθηκε από βαριά αμέλεια ή παράβαση των όρων του συμβολαίου, η αποζημίωση μπορεί να περιοριστεί ή ακόμη και να απορριφθεί. Ας δούμε αναλυτικά τι σημαίνει “βαριά αμέλεια” σύμφωνα με τη νομοθεσία και πώς επηρεάζει την ασφαλιστική κάλυψη.

Τι σημαίνει “βαριά αμέλεια”

Σύμφωνα με το άρθρο 332 του Αστικού Κώδικα, βαριά αμέλεια είναι η συμπεριφορά που δείχνει εμφανή και σοβαρή αδιαφορία για τις συνέπειες των πράξεων του οδηγού. Δεν είναι απλώς ένα “ανθρώπινο λάθος”, αλλά πράξη ή παράλειψη που κανένας συνετός και προσεκτικός οδηγός δεν θα έκανε υπό τις ίδιες συνθήκες.

Στην πράξη, βαριά αμέλεια υπάρχει όταν ο οδηγός προκαλεί το ατύχημα με τέτοιον τρόπο που η υπαιτιότητά του θεωρείται προφανής και αποδεδειγμένη. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η ασφαλιστική έχει δικαίωμα να περιορίσει ή να αρνηθεί την καταβολή αποζημίωσης.

Παραδείγματα βαριάς αμέλειας σε τροχαίο

• Οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ ή ναρκωτικών ουσιών (δες τι ισχύει εδώ).
• Υπερβολική ταχύτητα σε κατοικημένη περιοχή ή σε συνθήκες μειωμένης ορατότητας.
• Παράκαμψη STOP, κόκκινου φαναριού ή μονόδρομου.
• Χρήση κινητού τηλεφώνου χωρίς hands-free κατά την οδήγηση.
• Αγνόηση οδηγιών της τροχαίας ή των πινακίδων.
• Χρήση ελαττωματικού οχήματος, π.χ. φρένα ή ελαστικά εκτός προδιαγραφών.
• Απόπειρα διαφυγής από το σημείο ατυχήματος (εγκατάλειψη).

Ακόμη και η πρόκληση ατυχήματος σε συνθήκες ακραίας απροσεξίας μπορεί να θεωρηθεί βαριά αμέλεια, όπως για παράδειγμα η οδήγηση με υπερβολική ταχύτητα σε βρεγμένο οδόστρωμα χωρίς λόγο.

Πώς επηρεάζει την αποζημίωση

Η ασφάλεια αυτοκινήτου βασίζεται στην αρχή ότι ο οδηγός θα τηρεί τους νόμους και θα επιδεικνύει λογική προσοχή. Όταν αυτό δεν συμβαίνει, η ασφαλιστική μπορεί:

• Να απορρίψει πλήρως την αποζημίωση για ζημιές στο όχημα (ιδίως αν πρόκειται για ίδιες ζημιές).
• Να αποζημιώσει τους τρίτους (όπως υποχρεούται από τον νόμο), αλλά να στραφεί δικαστικά εναντίον του ασφαλισμένου για το ποσό που κατέβαλε (“δικαίωμα αναγωγής”).
• Να επιβάλει μειωμένη αποζημίωση ή να αφαιρέσει μέρος της κάλυψης σε μελλοντικές ανανεώσεις..

Πώς αποδεικνύεται η βαριά αμέλεια

Δεν αρκεί η γνώμη της ασφαλιστικής· πρέπει να υπάρχουν αποδείξεις ή επίσημη αναφορά. Η βαριά αμέλεια τεκμηριώνεται συνήθως μέσω:

• Αστυνομικής έκθεσης και πορίσματος τροχαίας.
• Αποτελεσμάτων αλκοτέστ ή τοξικολογικών εξετάσεων.
• Μαρτυριών αυτοπτών ή βίντεο από κάμερες.
• Εκθέσεων πραγματογνωμόνων της ασφαλιστικής.

Αν προκύψει ότι ο οδηγός ενήργησε με τρόπο που θα μπορούσε εύκολα να αποφύγει το ατύχημα, τότε το περιστατικό καταγράφεται ως “βαριά αμέλεια”. Η ασφαλιστική, σε τέτοιες περιπτώσεις, μπορεί να αποζημιώσει αρχικά τους τρίτους και να ζητήσει το ποσό πίσω από τον ασφαλισμένο.

Ποια είναι η διαφορά με την απλή αμέλεια

Η απλή αμέλεια αφορά μικρά λάθη ή παραλείψεις που μπορεί να κάνει οποιοσδήποτε οδηγός, χωρίς πρόθεση ή αδιαφορία. Για παράδειγμα, μια καθυστέρηση στο φρενάρισμα ή λάθος εκτίμηση απόστασης δεν θεωρείται βαριά αμέλεια. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η αποζημίωση καταβάλλεται κανονικά.

Αντίθετα, στη βαριά αμέλεια, ο οδηγός αγνοεί συνειδητά τον κίνδυνο ή λειτουργεί με εμφανή αδιαφορία. Γι’ αυτό και οι ασφαλιστικές εταιρείες τη διαχωρίζουν ξεκάθαρα στους όρους του συμβολαίου τους.

Παραδείγματα από πραγματικές περιπτώσεις

Η απόφαση-«βόμβα» του Αρείου Πάγου (2023) αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα: Σε μια απόφαση που προκαλεί εκτενείς συζητήσεις στη δικαστική και ασφαλιστική κοινότητα, ο Αρειος Πάγος  αποφάσισε ότι ο ιδιοκτήτης ενός αυτοκινήτου που το σταθμεύει σε μη ασφαλές σημείο, χωρίς φυλάσσεται, χωρίς φωτισμό, χωρίς κάμερες ασφαλείας και σε σημείο όπου δεν υπάρχει συχνή κίνηση προσώπων ή οχημάτων, επιδεικνύει “βαριά αμέλεια”.

Πώς μπορείς να προστατευτείς

Η καλύτερη άμυνα απέναντι σε πιθανή κατηγορία για βαριά αμέλεια είναι η πρόληψη. Για να διασφαλίσεις ότι δεν θα χάσεις το δικαίωμα αποζημίωσης:

• Μην οδηγείς ποτέ υπό την επήρεια αλκοόλ ή ουσιών.
• Τήρησε τα όρια ταχύτητας και τις πινακίδες.
• Μην χρησιμοποιείς κινητό ή άλλες συσκευές χωρίς hands-free.
• Έλεγξε τακτικά τα φρένα, τα λάστιχα και τα φώτα του οχήματος.
• Φρόντισε το συμβόλαιό σου να περιλαμβάνει μικτή κάλυψη και νομική προστασία.

Αν η ασφαλιστική αρνηθεί αποζημίωση

Αν η εταιρεία απορρίψει την αποζημίωση επικαλούμενη “βαριά αμέλεια”, έχεις δικαίωμα ένστασης. Ζήτησε αντίγραφο της έκθεσης πραγματογνωμοσύνης και αιτιολόγηση της απόφασης. Μπορείς να απευθυνθείς στην Τράπεζα της Ελλάδος (Τμήμα Προστασίας Καταναλωτή Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών) ή να κινηθείς νομικά με τη βοήθεια της κάλυψης δικαστικών εξόδων.

Συμπέρασμα

Η βαριά αμέλεια μπορεί να μετατρέψει ένα απλό τροχαίο σε οικονομικό “πονοκέφαλο”, ειδικά αν η ασφαλιστική αρνηθεί αποζημίωση. Ο πιο ασφαλής δρόμος είναι η υπεύθυνη οδήγηση και η σωστή ενημέρωση για τους όρους του συμβολαίου σου. Επένδυσε σε ένα πρόγραμμα ασφάλειας αυτοκινήτου που περιλαμβάνει μικτή κάλυψη και επιπλέον προστασίες, ώστε να είσαι καλυμμένος ακόμα και στις δύσκολες περιπτώσεις.